ایمنی مواد غذایی یکی از مهم‌ترین شاخص‌های توسعه‌یافتگی کشورهاست. هر جامعه‌ای که بتواند سلامت سفره مردم خود را تضمین کند، علاوه بر ارتقای سطح بهداشت عمومی، اعتماد جهانی را نیز به محصولات کشاورزی و غذایی خود جلب خواهد کرد. در سال‌های اخیر گزارش‌های معتبر بین‌المللی نشان می‌دهد که ایران توانسته است جایگاه چشمگیری در میان کشورهای منطقه غرب آسیا و خاورمیانه به‌دست آورد و به جمع سه کشور برتر منطقه در زمینه ایمنی مواد غذایی بپیوندد.

این موفقیت تصادفی نیست؛ بلکه نتیجه مجموعه‌ای از سیاست‌های کلان، بازرسی‌های دقیق، آموزش کارکنان رستوران‌ها و واحدهای صنفی، استفاده از فناوری‌های نوین و حرکت به سمت رعایت استانداردهای بین‌المللی نظیر استاندارد SFBB است. در همین راستا، توسعه و ترویج دریافت گواهینامه پاکنماد نیز نقش مهمی در ارتقای کیفیت و اعتمادسازی ایفا کرده است.

در ادامه این مقاله، به بررسی ابعاد مختلف این موفقیت، عوامل مؤثر بر آن، چالش‌ها و فرصت‌های پیش‌روی ایران پرداخته و در نهایت راهکارهایی برای تثبیت و ارتقای جایگاه کشور در عرصه ایمنی مواد غذایی ارائه خواهیم داد.

جایگاه ایران در گزارش‌های جهانی ایمنی مواد غذایی

بر اساس گزارش‌های سازمان‌های بین‌المللی مانند FAO و WHO، ایران طی سال‌های اخیر توانسته است شاخص‌های بهداشتی و ایمنی مواد غذایی خود را بهبود ببخشد. در آخرین ارزیابی منطقه‌ای، ایران در کنار کشورهای ترکیه و امارات به‌عنوان سه کشور پیشرو در رعایت استانداردهای ایمنی غذا معرفی شده است.

عوامل اصلی این موفقیت شامل:

• توسعه زیرساخت‌های آزمایشگاهی و کنترل کیفی مواد غذایی

• افزایش نظارت وزارت بهداشت و سازمان غذا و دارو

• آموزش و الزام واحدهای صنفی برای رعایت اصول بهداشتی

• استقبال رستوران‌ها و تولیدکنندگان از دریافت گواهینامه پاکنماد

• هماهنگی با استانداردهای بین‌المللی مانند SFBB

این جایگاه نه‌تنها باعث افزایش اعتماد مصرف‌کنندگان داخلی شده، بلکه در بازارهای صادراتی نیز فرصت‌های جدیدی برای محصولات ایرانی فراهم کرده است.

اهمیت ایمنی مواد غذایی در زندگی روزمره

ایمنی مواد غذایی یک مفهوم صرفاً اداری یا قانونی نیست، بلکه به‌طور مستقیم با سلامت روزانه هر خانواده ایرانی در ارتباط است. هرگونه بی‌توجهی در زنجیره تهیه غذا، از تولید در مزرعه تا سرو در رستوران، می‌تواند منجر به بروز بیماری‌های خطرناک شود.

بر اساس آمارهای جهانی، سالانه میلیون‌ها نفر به دلیل مصرف غذای آلوده دچار بیماری‌های گوارشی می‌شوند. در ایران نیز موارد متعددی از مسمومیت غذایی ناشی از بی‌توجهی برخی مراکز گزارش شده است. با این حال، با اجرای طرح‌های نظارتی و گسترش گواهینامه‌های بهداشتی مانند پاکنماد، این آمار روند کاهشی داشته و سطح اعتماد عمومی به واحدهای دارای مجوز افزایش یافته است.

استاندارد SFBB و تأثیر آن در ارتقای جایگاه ایران

SFBB (Safer Food, Better Business) یکی از مهم‌ترین استانداردهای جهانی در زمینه مدیریت ایمنی غذاست. این استاندارد به کسب‌وکارهای غذایی کمک می‌کند تا با استفاده از دستورالعمل‌های ساده اما کاربردی، خطرات احتمالی را شناسایی و مدیریت کنند.

اجرای استاندارد SFBB در ایران، به‌ویژه در رستوران‌ها، کترینگ‌ها و واحدهای پخت‌وپز صنعتی، تأثیر زیادی در کاهش آلودگی‌های میکروبی و بهبود کیفیت غذا داشته است. بسیاری از مراکز تهیه غذا که موفق به دریافت گواهینامه پاکنماد شده‌اند، در حقیقت از دستورالعمل‌های SFBB نیز پیروی می‌کنند.

این هم‌افزایی بین استانداردهای بین‌المللی و گواهینامه‌های داخلی، یکی از دلایل اصلی ارتقای رتبه ایران در شاخص ایمنی مواد غذایی محسوب می‌شود.

نقش گواهینامه پاکنماد در اعتمادسازی

یکی از چالش‌های همیشگی مشتریان در انتخاب رستوران یا فروشگاه مواد غذایی، مسئله اعتماد به کیفیت و بهداشت است. گواهینامه پاکنماد به‌عنوان یک نشان رسمی بهداشتی، نقش پررنگی در ایجاد این اعتماد ایفا می‌کند.

مزایای دریافت گواهینامه پاکنماد عبارتند از:

• اثبات رعایت استانداردهای بهداشتی توسط واحد صنفی

• افزایش اعتماد مشتریان و جذب مشتریان جدید

• کاهش خطرات قانونی و شکایات بهداشتی

• رقابت‌پذیری بیشتر در بازار داخلی و خارجی

به همین دلیل بسیاری از رستوران‌ها، کافه‌ها و مراکز عرضه غذا در ایران تلاش می‌کنند تا با رعایت اصول بهداشتی و استانداردهای SFBB موفق به دریافت این گواهینامه شوند.

درست و غلط‌های بهداشتی در رستوران‌ها

ایمنی مواد غذایی در رستوران‌ها یکی از حساس‌ترین نقاط زنجیره غذایی است. بسیاری از موارد آلودگی و مسمومیت غذایی ناشی از رعایت نکردن اصول ساده بهداشتی در آشپزخانه‌های رستورانی است.

کارهای درست:

• استفاده از دستکش و کلاه توسط کارکنان

• شست‌وشوی مداوم دست‌ها و ابزار آشپزی

• تفکیک مواد خام و پخته برای جلوگیری از آلودگی متقاطع

• نگهداری غذا در دمای استاندارد

• ثبت روزانه دمای یخچال و فریزر

کارهای غلط:

• استفاده از مواد اولیه فاسد یا تاریخ‌گذشته

• عدم شست‌وشوی سبزیجات و میوه‌ها با مواد ضدعفونی‌کننده

• نگهداری غذاهای پخته‌شده در دمای محیط برای مدت طولانی

• استفاده از ظروف و تجهیزات آلوده

• بی‌توجهی به آموزش کارکنان

مراکز غذایی که این اصول را رعایت نکنند، شانس دریافت یا تمدید گواهینامه پاکنماد را از دست می‌دهند و در معرض جریمه‌های سنگین قرار خواهند گرفت.

چالش‌های ایران در حوزه ایمنی غذا

با وجود پیشرفت‌های چشمگیر، ایران همچنان با چالش‌هایی در حوزه ایمنی مواد غذایی مواجه است:

• کمبود آموزش‌های کاربردی برای کارکنان واحدهای صنفی

• هزینه‌بر بودن تجهیزات و زیرساخت‌های بهداشتی

• وجود برخی مراکز غیرمجاز و بدون مجوز

• عدم آگاهی کافی مردم در مورد اهمیت گواهینامه‌ها

برای رفع این چالش‌ها، لازم است نهادهای متولی همچون وزارت بهداشت، سازمان غذا و دارو و اتحادیه‌های صنفی اقدامات بیشتری انجام دهند. فرهنگ‌سازی عمومی درباره مزایای دریافت گواهینامه پاکنماد و تطبیق با استاندارد SFBB نیز می‌تواند تأثیر چشمگیری در بهبود شرایط داشته باشد.

فرصت‌های پیش‌روی ایران

با توجه به جایگاه جدید ایران در میان سه کشور برتر منطقه، فرصت‌های زیادی برای رشد وجود دارد:

• افزایش صادرات محصولات غذایی: بازار کشورهای همسایه و حتی اروپا به محصولات سالم و دارای مجوز بهداشتی ایران علاقه‌مند است.

• جذب گردشگر غذایی: رستوران‌ها و کافه‌هایی که دارای پاکنماد هستند، می‌توانند اعتماد گردشگران خارجی را بیشتر جلب کنند.

• توسعه برندهای غذایی ایرانی: برندهایی که استانداردهای بهداشتی را رعایت کنند، شانس بیشتری برای تبدیل شدن به برند بین‌المللی دارند.

توصیه‌های کاربردی برای کسب‌وکارهای غذایی

• اولویت دادن به آموزش کارکنان: نیروی انسانی آموزش‌دیده مهم‌ترین رکن بهداشت است.

• سرمایه‌گذاری در تجهیزات استاندارد: استفاده از یخچال‌های صنعتی، دستگاه‌های ضدعفونی و تجهیزات نوین، تضمین‌کننده ایمنی غذاست.

• رعایت دقیق استاندارد SFBB: اجرای این دستورالعمل باعث کاهش خطاها و بهبود کیفیت می‌شود.

• اقدام به دریافت گواهینامه پاکنماد: این گواهی یک مزیت رقابتی جدی در بازار داخلی و خارجی است.

• ایجاد فرهنگ بهداشت در میان کارکنان: رعایت اصول بهداشتی باید به یک عادت روزانه تبدیل شود.

جمع‌بندی

قرار گرفتن ایران در میان سه کشور برتر منطقه در ایمنی مواد غذایی یک دستاورد مهم است که نتیجه تلاش‌های گسترده در سطوح مختلف بوده است. رعایت استانداردهای جهانی مانند SFBB، توسعه و ترویج گواهینامه پاکنماد و افزایش آگاهی عمومی از مهم‌ترین عوامل این موفقیت به‌شمار می‌رود.

با این حال، برای تثبیت و ارتقای این جایگاه، باید چالش‌های موجود در زمینه آموزش، زیرساخت‌ها و فرهنگ‌سازی برطرف شود. تنها در این صورت است که ایران می‌تواند نه‌تنها در منطقه، بلکه در سطح جهانی به‌عنوان یکی از الگوهای ایمنی غذایی مطرح گردد.

 منبع خبر: iranpress